Zakład Gospodarki Turystycznej i Uzdrowiskowej działa w ramach Instytutu Geografii i Gospodarki Przestrzennej Uniwersytetu Jagiellońskiego od 1979 r., pierwotnie jako Zakład Geografii Turyzmu, a od 2000 r. pod obecną nazwą. Działalność naukowa i dydaktyczna Zakładu nawiązuje do działającego w latach 1936–1939 Studium Turyzmu Uniwersytetu Jagiellońskiego. Prowadzone w Zakładzie badania naukowe obejmują szerokie spektrum zagadnień dotyczących uwarunkowań oraz kierunków i form rozwoju turystyki w Polsce i na świecie, a także powiązań tego zjawiska ze środowiskiem przyrodniczym oraz różnymi sferami życia społecznego i gospodarczego.
HISTORIA ZAKŁADU
Początek działalności naukowej i dydaktycznej w zakresie turystyki w Uniwersytecie Jagiellońskim wiąże się z założeniem Studium Turyzmu w 1936 r., kierowanego przez Stanisława Leszczyckiego. Badania Studium obejmowały szeroki zakres tematyczny i dotyczyły zarówno zagadnień teoretycznych, jak i praktycznych. Głównym obszarem badań były Karpaty, ale wiele prac dotyczyło też całej Polski. Staraniem Studium ukazały się: 6 tomów Prac Studium Turyzmu, 23 zeszyty Komunikatów Studium Turyzmu UJ oraz czasopismo Turyzm Polski (roczniki 1938–1939).
Po II wojnie światowej badania zagadnień związanych z geografią turyzmu kontynuował Antoni Wrzosek, który najwięcej uwagi poświęcił obszarom górskim. Problematyka turystyczna była też przedmiotem prowadzonych przez niego prac magisterskich. W latach 60. opublikowane zostały dwa ważne opracowania Jadwigi Warszyńskiej – monografia turystyczna Węgier oraz praca dotycząca funkcji turystycznej Krakowa. W latach 1968–1973 ukazała się, opublikowana w 7 tomach, Bibliografia turystyki polskiej – pionierskie opracowanie Antoniego Jackowskiego.
Prawdziwy przełom w rozwoju geografii turyzmu w Instytucie Geografii UJ nastąpił jednak dopiero w latach 70. Decydujący wpływ na to miały: uruchomienie w 1977 r. pierwszej i jedynej w Polsce specjalności z geografii turyzmu oraz utworzenie w 1979 r. Zakładu Geografii Turyzmu, kierowanego przez Jadwigę Warszyńską. Dużo miejsca w problematyce badawczej zajmowało wtedy zagadnienie waloryzacji turystycznej. Wśród opracowań z lat 70. na szczególne wyróżnienie zasługuje praca pt. „Podstawy geografii turyzmu autorstwa” Jadwigi Warszyńskiej i Antoniego Jackowskiego, przedstawiająca całokształt problematyki geografii turyzmu. Należy podkreślić, że jest to pierwszy podręcznik w Polsce z tego zakresu.
W latach 80. prowadzono m.in. badania nad typologią miejscowości turystycznych (Antoni Jackowski), wpływem turystyki na przemiany społeczno-ekonomiczne wsi (Włodzimierz Kurek) oraz uwarunkowaniami i funkcjonowaniem uzdrowisk (Jerzy Groch), zaś na początku lat 90. opublikowane zostały obszerne prace Antoniego Jackowskiego dotyczące ruchu pielgrzymkowego.
Od lat 90. pojawiają się też tematy ukazujące przekształcenia w sferze turystyki związane z przemianami ustrojowymi kraju. Największym osiągnięciem Zakładu Geografii Turyzmu, jako zespołu autorskiego, jest wydana przez Wydawnictwo Naukowe PWN pod redakcją Jadwigi Warszyńskiej „Geografia turystyczna świata” (I wyd. 1994 r.). Zawiera ona informacje o wszystkich krajach świata (w cz. 1 – kraje europejskie, w cz. 2 – kraje pozaeuropejskie).
Od roku 1994 r. funkcję kierownika Zakładu Geografii Turyzmu pełnił Włodzimierz Kurek. Obecnie jest to Zakład Gospodarki Turystycznej i Uzdrowiskowej, którego kierownikiem od 2015 r. jest Mirosław Mika.